Αρχαιλογικοί Χώροι (23)
Μεταξύ των πολλών αρχαιολογικών θέσειον, ιδιαίτερα σημαντικές είναι αυτές που διέσωσαν λείψανα της πρώιμης εποχής του σιδήρου και προγενέστερα, τα οποία ανήκουν τόσο σε οικιστικές μονάδες όσο και σε νεκροταφεία. Θεμέλια κυκλικών, πεταλόσχημων και ωοειδών κατασκευών έχουν εντοπιστεί στον Άγιο Γεώργιο Κακόλακκου, στις θέσεις Παλιούρια, Περβανάς, Άγιος Χαράλαμπος και Πλάσι Παλαιόπυργου, και στις περιοχές Γκλάβα και Πύργος της Κάτω Μερόπης. Ανασκαφικές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί σε ελάχιστη έκταση, σχετικά πάντοτε με το πλήθος των αρχαίων θέσεων, γιατί οι περιοχές είναι δασικές, απομονωμένες και προσιτές μόνο με πεζοπορία. Αυτός είναι και ο λόγος που σχεδόν όλοι οι προαναφερόμενοι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι επισκέψιμοι.
Εκτός από τους παραπάνω χοίρους, ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει και άλλες περιοχές αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος, όπως ερείπια οχυρωματικών έργων, ερείπια αρχαίων ακροπόλεων καθώς και οικοδομικά λείψανα Ρωμαϊκών χρόνων. Συγκεκριμένα έχουν εντοπιστεί:
• ερείπια της αρχαίας πόλης Ατιντάνιας στα Κτίσματα.
• ερείπια ακρόπολης στο Βασιλικό.
• ερείπια ακρόπολης και οχυρωματικών έργων στο Ωραιόκαστρο.
• ελληνιστική ακρόπολη νότια της Κάτω Μερόπης.
• αρχαιολογικός χώρος: οικισμός και νεκροταφείο, 11ος - 4ος αιώνας π.Χ., στη θέση "Ανεμόμυλος" Μερόπης.
• επιφανειακά ευρήματα προϊστορικής και ελληνιστικής περιόδου, που βρίσκονται στην περιοχή της Λίμνης Ζαραβίνας.
• οικοδομικά λείψανα και ευρήματα Ρωμαϊκών χρόνων, που βρίσκονται στο λόφο του Ναού της Αγίας Αναστασίας στο συνοικισμό του Ζάβροχου.
• ερείπια της αρχαίας ακρόπολης στο Δελβινάκι.
Ο Μιχάλης Σέρβος είναι ο εμπνευστής για την κατασκευή του Αγάλματος της Πωγωνήσιας Μάνας. Το Άγαλμα αυτό φιλοτεχνήθηκε με την οικονομική υποστήριξη του αείμνηστου Χρήστου Πλιάτσικα και τοποθετήθηκε στην Πωγωνιανή, Ιωαννίνων, Ηπείρου με την Παραδοσιακή, Τοπική Ενδυμασία. Η Πωγωνιανή είναι τόπος καταγωγής του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Κάρολου Παπούλια.
[Πηγή Ιδρυμα Ελληνισμού Αμερικής http://www.hellenes.com/hellenscom/jm/]
Το εικονογραφικό πρόγραμμα της μονής είναι πλούσιο και στο καθολικό διακρίνονται και Έλληνες φιλόσοφοι και ιστορικοί (Πλάτων, Σόλων, Πλούταρχος, Αριστοτέλης).
Η μονή είχε μεγάλη κτηματική περιουσία στη γύρω περιοχή καθώς και αλλού, όπως στην πόλη Ρήμνικο της Βλαχιάς (Ρουμανία), γεγονός που συντέλεσε στην ακμή της μέχρι τα προεπαναστατικά χρόνια. Από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια περίπου αποτέλεσε μεγάλο πνευματικό κέντρο.
Το 1911 στη Μονή ιδρύθηκε ιεροδιδασκαλείο για την εκπαίδευση κληρικών και δασκάλων, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1989 ως Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία και ως τριτάξιο λύκειο. Σήμερα λειτουργεί ενιαίο λύκειο και παράλληλα στεγάζεται η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή για λαϊκούς και κληρικούς.
Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου Δερόπολης, Πωγωνιανή
Γράφτηκε από τον Διαχειριστής
Το Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου - Δερόπολης ιδρύθηκε από τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο, Πωγωνιανής τον Αύγουστο του 1996 και στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Μουσουλμανικού τεμένους, το οποίο διαρρυθμίστηκε, επισκευάστηκε και οργανώθηκε σύμφωνα με τις οδηγιες τουι Υπουργείου Πολιτισμού.
Τα εκθέματα του, που στο σύνολο τους σχεδόν προέρχονται από δωρεές, είναι αντιπροσωπευτικά της ζωής και του λαϊκού πολιτισμού του Πωγωνίου και της Δερόπολης. Σε αυτά περιλαμβάνονται οικιακά σκεύη, υφαντά, τοπικές φορεσιές, αργαλειός, ξυλόγλυπτα, κοσι ήματα , κτηνοτροφικά εργαλεία καθώς και φωτογραφίες από τα τέλη του 19ου ως τις αρχές του 20ου αιώνα.
Στόχος του μουσείου είναι η δημιουργεία μιας πολιτσιτικής γέφυρας πάνω από τα σύνορα και η ανάδειξη και προβολή rou λαικού πολιτισμού των δύο γειτονικών περιοχών Πωγωνίου και Δερόπολης οι οποίες μοιράζονται μιά κοινή παράδοση και ταυτότητα.
Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου (1873) στην Πωγωνιανή
Γράφτηκε από τον ΔιαχειριστήςΟ ναός του Αγίου Νικολάου είναι η κεντρική εκκλησία της Πωγωνιανής. Εσωτερικά έχει δεκαπέντε τρούλους, οι οποίοι στηρίζονται στους εξοιτερικούς τοίχους και σε δώδεκα κίονες. Χτίστηκε το 1873 όπως φαίνεται από επιγραφή ενσιυματωμένη με τεμάχια κεραμιδιών στη νότια πλευρά του ναού.
Η ιερά μονή Μακρυαλέξη (1585) στην Κάτω Λάβδανη
Γράφτηκε από τον Διαχειριστής
Η μονή Μακρυαλέξη βρίσκεται κοντά στο χωριό Κάτω Λάβδανη, μεταξύ του χωριού αυτού και των χωρίων Αγία Μαρίνα και Κουρεμάδι, σε υψόμετρο 1100 μ. Είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η οποία όμως δεν επιβεβαιώνεται ιστορικά, χτίστηκε τον 7ο αιώνα επί Κωνσταντίνου Πωγωνάτου, ή τον 11ο αιώνα (1068) από κάποιον Αλέξη ή Μακραλέξη. Στη νότια πλευρά της σώζεται επιγραφή, η οποία φέρει τη χρονολογία 1585. Ίσως πρόκειται για το έτος ιδρύσεως της Μονής. Το καθολικό είναι ένας απλός τετρακίονος ναός με στενό νάρθηκα και πεσσοστήρικτο χαγιάτι στην ίδια πλευρά. Ο τρούλος είναι οκτάπλευρος με αντίστοιχα μικρά ανοίγματα. Εσωτερικά ο ναός έχει πολλές τοιχογραφίες. Στο ναό υπήρχαν και φορητές εικόνες, δύο από αυτές (Χριστός ένθρονος και Παναγία Βρεφοκρατούσα ένθρονη) έχουν μεταφερθεί στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων και φέρουν χρονολογία 1593. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το βημόθυρο του ναού και μία εικόνα του τέμπλου, που εκτίθενται κι αυτά στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων.
Η μονή είχε 20 κελιά και 70 μοναχούς. Είχε επίσης μεγάλη περιουσία σε ζώα και χωράφια. Σήμερα από τη μονή σώζεται το καθολικό και τμήμα κελιών στη βορειοανατολική γωνία
Ο ιερός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1620) στο Δελβινάκι
Γράφτηκε από τον Διαχειριστής
Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στο κέντρο του Δελβινακίου. Χρονολογείται στο 1620, ενώ το 1812 έγινε επέκταση του. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχουν αξιόλογες τοιχογραφίες, οι οποίες ανακαλύφθηκαν πρόσφατα και χρονολογούνται από το 1646. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο (1850) είναι δείγμα μοναδικής τέχνης.
Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσονται αξιόλογες φορητές εικόνες που χρονολογούνται στο 1620, ιερά ευαγγέλια -το παλαιότερο ανάγεται στο 1645- και ιερά σκεύη άλλων εκκλησιών και μοναστηριών της ευρύτερης περιοχής του Πωγωνίου.
Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου (1791) στη Βήσσανη
Γράφτηκε από τον ΔιαχειριστήςΔεξιά από το δρόμο που οδηγεί από τη Βήσσανη στα Φραστανά, και μέσα σε δάσος, βρίσκεται η μονή Άβελ που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πήρε το όνομα της από κάποιο γαιοκτήμονα Άβελη που χρηματοδότησε την ανέγερση της. Ο ναός ανήκει στον αγιορείτικο τύπο με νάρθηκα, και στη ΝΔ. γωνία του βρίσκεται το κωδωνοστάσιο. Τη μοναδική πληροφορία για τη χρονολόγηση του μνημείου την παρέχει η κτητορική επιγραφή σύμφωνα με την οποία ο ναός χτίστηκε και ιστορήθηκε το 1770. Οι αγιογραφίες διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Η αγιογράφηση είναι έργο των Χιοναδιτών ζωγράφων Κωνσταντίνου και Μιχαήλ του Μιχαήλ. Τον εσωτερικό διάκοσμο του ναού έρχεται να συμπληρώσει το τέμπλο από επιχρυσωμένο ξύλο καρυδιάς, το οποίο μοιάζει με το τέμπλο του Αγίου Νικολάου της Βήσσανης, και πιστεύεται ότι έγινε από τους ίδιους τεχνίτες. Η ομοιότητα αυτή οδηγεί επίσης στο συμπέρασμα ότι προγενέστερα υπήρχε άλλο τέμπλο, κατασκευασμένο πιθανόν ταυτόχρονα με την αγιογράφηση, το οποίο για κάποιον λόγο αντικαταστάθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο περίβολος της μονής έχει σημεία οχύρωσης.
Οι αρχαιολογικοί χώροι στις θέσεις Παλιούρια και Πλάσι Παλαιόπυργου
Γράφτηκε από τον Διαχειριστής
Στις θέσεις Παλιούρια και Πλάσι Παλαιόπυργου ανακαλύφθηκαν δύο συνοικισμοί της πρώιμης εποχής του σιδήρου με τα νεκροταφεία τους. Βρίσκονται στη δεξιά όχθη του ποταμού Γορμού σε απόσταση 3 χλμ. από τη θέση Γκλάβα.
Περισσότερα...
Τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ατιντάνια στα Κτίσματα
Γράφτηκε από τον ΔιαχειριστήςΣτην κοιλάδα του Δρίνου, στην περιοχή του Δημοτικού Διαμερίσματος Κτισμάτων και στην θέση "Μαγούλα", έχουν ανευρεθεί αρχαίοι τάφοι αγνώστου χρονολογικής τοποθέτησης. Στην περιοχή αυτή ο Ν. Hammond τοποθετεί την πόλη Ατιντάνια της αρχαίας Ηπείρου. Οι κάτοικοι της περιοχής αναφέρονται από τον Θουκυδίδη ως σύμμαχοι των Μολοσσών, και στη συνέχεια των Ρωμαίων.
Στο βορειότερο άκρο του λόφου όπου εκτείνονται τα σύγχρονα Κτίσματα και πίσω από το δημοτικό σχολείο υπάρχουν ίχνη αρχαίων θεμελίων. Στην περιοχή όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου υπάρχει οχυρωμένη ακρόπολη. Στη βόρεια πλευρά της ακρόπολης ανακαλύφθηκαν τα θεμέλια μεγάλου ελληνιστικού οικοδομήματος, το οποίο ακολουθεί τον τύπο των μεγάλων ελληνιστικών οικιών. Τα λείψανα του αρχαίου κάστρου και τα ερείπια των άλλων κτισμάτων βοηθούν τον επισκέπτη να προσεγγίσει τον αρχαίο πολιτισμό της περιοχής.
Ο Ιερός Ναός της Παναγίας βρίσκεται στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κάτω Μερόπης. Μέσα σε αυτόν υπάρχει τοιχογραφία του Ξένιου Διγενή.
Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου (1585) - Κάτω Μερόπη
Γράφτηκε από τον ΔιαχειριστήςΙερά μονή Ιωάννου Προδόμου (1614)- Κάτω Μερόπη
Γράφτηκε από τον Διαχειριστής
Το μοναστήρι του Ιωάννου Προδρόμου βρίσκεται σε λόφο με μοναδική θέα, κοντά στο Δημοτικό Διαμέρισμα της Κάτω Μερόπης και περιβάλλεται από δάσος με αιωνόβιες βελανιδιές. Είναι μονόχωρος ναός με νάρθηκα στα Δυτικά και πλάγιους χώρους (αθωνίτικου τύπου). Ιδρύθηκε, σύμφωνα με επιγραφή, το 1614 από το Νικόλαο Λογοθέτη. Ο κτήτορας εμφανίζεται μαζί με την σύζυγό του Παγώνα, την κόρη του Μαρία και το γιο του σε τοιχογραφία του νάρθηκα. Στο εσωτερικό του ναού οι αγιογραφίες σώζονται φθαρμένες. Διακρίνονται Άγιοι ολόσωμοι και σε στηθάρια, σκηνές από το Δωδεκάορτο και τον Ακάθιστο Ύμνο. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Στον περίβολο του μοναστηριού σώζονται, στη βόρεια πλευρά, κελιά, και στην εσωτερική πύλη υπάρχει στέρνα. Η μονή όπως και άλλα μοναστήρια της Ηπείρου, λάμβανε χορηγία 354 αργυρά ρούβλια από τον αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο. Η χορηγία ήταν ετήσια και δινόταν έως το έτος 1843.
Τρίτη, 2. Νοέμβριος 2021
