Η Ιερά Μονή Μακρυαλέξη βρίσκεται κοντά στον οικισμό Κάτω Λάβδανη, μεταξύ του χωριού της Λάβδανης και των χωρίων Αγία Μαρίνα και Κουρεμάδι, σε υψόμετρο 1100 μ. και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η οποία όμως δεν επιβεβαιώνεται ιστορικά, χτίστηκε τον 7ο αιώνα επί Κωνσταντίνου Πωγωνάτου, ή τον 11ο αιώνα (1068) από κάποιον Αλέξη ή Μακραλέξη. Στη νότια πλευρά της σώζεται επιγραφή, η οποία φέρει τη χρονολογία 1585. Ίσως πρόκειται για το έτος ιδρύσεως της Μονής.
Η παράδοση λέει ότι στο σημείο που κτίστηκε η μονή, υπήρχε παλιότερα ένα ασκηταριό καλογέρων και λέγεται πως κάποτε μια εικόνα της Παναγίας από το χωριό Κωστάνιανη κάθε βράδυ έφευγε από την εκκλησία του χωριού. Το πρωί οι καλόγεροι του ασκηταριού την έβρισκαν στη περιοχή τους, την επέστρεφαν στο χωριό αλλά αυτή την επομένη βρισκόταν και πάλι στο ασκηταριό. Το γεγονός επαναλήφθηκε αρκετές φορές, ώσπου αποφασίστηκε το κτίσιμο της Μονής στο σημείο όπου βρισκόταν η εικόνα.
Το 1568 η Μονή καταστράφηκε από πυρκαγιά για να ανακαινιστεί λίγα χρόνια αργότερα το 1585, ενώ στην ακμή της η μονή φιλοξενούσε περίπου 70 μοναχούς και διέθετε 20 κελιά και αρκετούς αποθηκευτικούς χώρους. Είχε επίσης μεγάλη περιουσία σε ζώα και χωράφια.
Το καθολικό είναι ένας απλός τετρακίονος ναός με στενό νάρθηκα και πεσσοστήρικτο χαγιάτι στην ίδια πλευρά. Ο τρούλος είναι οκτάπλευρος με αντίστοιχα μικρά ανοίγματα. Εσωτερικά ο ναός έχει πολλές τοιχογραφίες. Στο ναό υπήρχαν και φορητές εικόνες, δύο από αυτές (Χριστός ένθρονος και Παναγία Βρεφοκρατούσα ένθρονη) έχουν μεταφερθεί στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων και φέρουν χρονολογία 1593. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το βημόθυρο του ναού και μία εικόνα του τέμπλου που εκτίθενται κι αυτά στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων.
Η μονή είχε 20 κελιά και 70 μοναχούς. Είχε επίσης μεγάλη περιουσία σε ζώα και χωράφια. Σήμερα από τη μονή σώζεται το καθολικό και τμήμα κελιών στη βορειοανατολική γωνία.
