Στον Θανάση Μπάκο, τον Δάσκαλο και Σύμβουλο
Αείμνηστε Θανάση, Η είδηση του αδόκητου θανάτου σου με άφησε άναυδο. Για αρκετή ώρα προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω το γεγονός . Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι σώπασε το αηδόνι στη ρεματιά, ο πετροκότσυφας στο λόγκο, πως έσβησε ο αυγερινός, πως έπεσε κατάκαρδα λαβωμένος ο σταυραετός. Ο χάρος προφανώς φύλαγε καραούλι αρκετό καιρό και περίμενε να σε βρει μόνο και απροστάτευτο.
Δεν τόλμησε να σε επισκεφτεί όταν ήταν ο Σπύρος παρών, γιατί θα είχε να αντιμετωπίσει την αυτοθυσία του αδερφού. Δεν τόλμησε να σε πλησιάσει στο καφενείο, γιατί εκεί θα σε προστάτευε η αγάπη των φίλων σου. Πολύ περισσότερο δεν τόλμησε να σε αγγίξει στο αναλόγιο της εκκλησίας, γιατί θα είχε να αντιμετωπίσει σύσσωμο το εκκλησίασμα. Αφού όμως το μοιραίο είναι αναπόφευκτο, ο Θεός, λαμβάνοντας υπόψη τις υπηρεσίες σου σε εκείνον μια όλη ζωή, ευδόκησες να πεθάνεις στο σπίτι σου σαν άρχοντας.
Δεν επέτρεψε στο χάρο να σε ρίξει στο χώμα και στη λάσπη της βροχής. Ήθελε να σε υποδεχτεί σωματικά καθαρό και περιποιημένο Αείμνηστε Θανάση. Ανήκεις στους προνομιούχους της ζωής. Ευτύχησες να γεννηθείς μέσα σε μια παραδοσιακή οικογένεια από γονείς αξιαγάπητους και αξιοσέβαστους από ολόκληρη την κοινωνία του χωριού. Ο πατέρας σου υπήρξε άριστος οικογενειάρχης, εργατικός, τίμιος, κοινωνικός, φιλόξενος γνήσιος υπηρέτης του Θεού, πιστός τηρητής των παραδόσεων του γένους , άγρυπνος φρουρός των ηθών και εθίμων της φυλής μας.
Η μητέρα σου , η ενσάρκωση της ηθικής , της αρετής και της τιμιότητας , στάθηκε δίπλα στον πατέρα σου επάξια σύντροφος και ακούραστη οικονόμος του σπιτιού σας. Η αγάπη της και η καλοσύνη της αγκάλιαζε όλο τον κόσμο. Αισθανόταν ευτυχία να υποδέχεται και να υπηρετεί συγγενείς και φίλους στο αρχοντικό σας. Με την εύλαλη σιωπή της δημιουργούσε μια ατμόσφαιρα ηρεμίας και γαλήνης που σε κέρδιζε και σε αιχμαλώτιζε. Στο σπιτικό σου Θανάση η φιλοξενία ήταν τόσο γνήσια, πλούσια και εγκάρδια, που αισθανόσουν προνομιούχος που βρίσκεσαι ανάμεσα στους προσκεκλημένους σας.
Σ΄ αυτό το σπίτι που γεννήθηκες και μεγάλωσες Θανάση , οφείλεις αυτό που ήσουν, αυτό που θα είσαι παντοτινά για μας που είχαμε την τύχη και την τιμή να σε γνωρίσουμε. Άρχοντας, λεβέντης, μερακλής , πρόσχαρος, φιλόξενος, μεγαλόψυχος, εργατικός, τίμιος , συνεπής ,ευαίσθητος, αυθεντικός, φιλομαθής, φιλόμουσος, φιλότεχνος, χουβαρντάς, γενναιόφρων, ανιδιοτελής, φίλεργος, φιλόπονος, επιμελής, αεικίνητος, ακούραστος, ακαταπόνητος, άοκνος, προκομένος και αβάρετος όπως λέμε στο χωριό μου, στην Κρήτη.
Αείμνηστε Θανάση. Από μικρός ξεχώριζες. Στο πρόσωπο σου οι γονείς σου έβλεπαν τους κόπους τους να δικαιώνονται, τα όνειρα τους για ένα καλό παιδί να γίνονται πραγματικότητα. Μεγάλωσες και ανδρώθηκες μαζί τους και μαζί τους έμεινες όλη σου τη ζωή. Υπακούοντας στην εντολή του Θεού τους τίμησες, τους στήριξες και τους συμπαραστάθηκες μέχρι την τελευταία τους πνοή. Για τον αγαπημένο σου αδερφό σου,Σπύρο, και τη σεμνή συντρόφισσά του και νύφη σου,Γιώτα, υπήρξες ακούραστος συνεργάτης, ο πιστός συνοδοιπόρος , ο ασφαλής καθοδηγητής.
Στο διάβα της ζωής τους, τους συντρόφευες και τους ενδυνάμωνες στον καθημερινό τους αγώνα. Η αγάπη σου και για τους δύο ήταν ανιδιοτελής, ουσιαστική, σπάνια για την εποχή μας. Μια τέτοια αγάπη μπορεί να υπάρξει μόνο όταν στηρίζεται στα ίδια ιδανικά, στις ίδιες πνευματικές αρχές, στην ίδια πίστη, στον ίδιο Θεό, όπως στην περίπτωσης σας. Η αγάπη που σε συνέδεε με τον αδερφό σου δεν εξηγείται με την κοινή γονική καταγωγή. Η αγάπη σας υπερέβαινε στην δύναμη , τα όρια και την ικανότητα των κοινών θνητών. Η αδερφική σας αγάπη είχε τις ρίζες της βαθιά μέσα στην Χριστιανική πίστη και παρέμεινε ζωντανή σε όλη σας τη ζωή γιατί ανανεωνόταν απότον κοινό κάθε Κυριακή Εκκλησιασμό και από τη συμμετοχή στο κοινό Ποτήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Στα 75 μου χρόνια δεν συνάντησα τέτοια αδερφική αγάπη, η οποία να αντέχει στις προκλήσεις της καθημερινότητας και της συμβίωσης στο ίδιο σπίτι. Κρίμα που μια εφημερίδα η ένα κανάλι δεν δέσμευσε με τα σύγχρονα μέσα το ρυθμό της εργασίας, της συνεργασίας και της συνύπαρξης της οικογένειά σας για μια βδομάδα ή έστω για μια μέρα και μάλιστα σε διαφορετικές εποχές του χρόνου. Θα αποτελούσε ένα ντοκουμέντο για τη ζωή μιας Χριστιανικής οικογένειας, για τον πατροπαράδοτο τρόπο παραγωγής αγροτικών προϊόντων, για τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, για τον πλούτο των κοινών δραστηριοτήτων. Το ντοκουμέντο αυτό θα ήταν ένας ύμνος για την ελληνική αγροτική οικογένεια, το ιερό αυτό κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας το οποίο ουδόλως εκτιμούν οι ανθέλληνες πολιτικοί.
Για τα ανίψια σου,Θεοφάνη και Ευανθία, υπήρξες ο πνευματικός πατέρας, πρότυπο ηθικού και κοινωνικού προσώπου, ο άγρυπνος φρουρός της σωματικής τους ακεραιότητας , και της ψυχικής τους υγείας, το ευήκοο ους σε ώρες ψυχολογικής και συναισθηματικής κρίσης. Ήσουν για κείνα ο θείος και ο φίλος, ο δάσκαλος και ο συμμαθητής. Ο ούριος άνεμος που φούσκωνε τα πανιά τους για να ανοιχτούν στα πέλαγα, αλλά και το απάνεμο λιμάνι στην ανεμοζάλη και κοσμοχαλασιά. Για το χωριό σου και τους συγχωριανούς σου υπήρξες ο ταγός, ο μπροστάρης, ο εμπνευστής κάθε ευγενικής πρωτοβουλίας.
Κατ΄εξοχήν κοινωνικό άτομο συμμετείχες ενεργά σε όλες της εκφάνσεις της καθημερινότητας και της ζωής του χωριού σου και όχι μόνο. Στην παρέα ήσουν πάντα ευδιάθετος, ευχάριστος. Με το πλατύ χαμόγελό σου δημιουργούσες ευχάριστη ατμόσφαιρα και η οικειότητα που έδειχνες σε όλους καλλιεργούσε σχέση εμπιστοσύνης που διευκόλυνε τον καθένα στην ενεργό συμμετοχή στη χαρά και το ξεφάντωμα. Λάτρης και θιασώτης του παραδοσιακού τραγουδιού και χορού μπορούσες να τραγουδάς και να χορεύεις ακούραστα με τις ώρες.
Με τον αυθορμητισμό σου λειτουργούσες σαν δάσκαλος μετάγγισης της παράδοσης από ψυχή σε ψυχή. Καθώς άπλωνες το χέρι σου στο χορό και προσκαλούσες τους πάντες να πάρουν μέρος στο κύκλο, παρότρυνες τους οργανοπαίχτες να ανεβάζουν τους τόνους και έστελνες μήνυμα στη γύρω φύση να συμμετάσχει στον ενθουσιασμό της στιγμής. Ύψιστο μέλημα σου ήταν να είναι όλοι χαρούμενοι, ευχαριστημένοι, συμμέτοχοι της κοινής χαράς, γι΄αυτό και έτρεχες από παρέα σε παρέα, από τραπέζι σε τραπέζι για να χαιρετήσεις, να ευχηθείς , να πεις έναν καλό λόγο, να εμπνεύσεις ενθουσιασμό, να μεταγγίσεις ελπίδα, να τονώσεις το ηθικό.
Στο πανηγύρι του χωριού σου εσύ έδινες τον τόνο και επέβλεπες στην τέλεση του τελετουργικού. Όλα είχαν την ώρα τους, την τάξη τους, τη θέση τους, το νόημα τους, όπως τα καθιέρωσε η εμπειρία και τα επέβαλε ο χρόνος. Η παρουσία σου ήταν εγγύηση της επιτυχίας .
Ο Θανάσης δεν ήξερε τι θα πει κακία. Αγαπούσε όλους τους ανθρώπους , όχι όμως και τις αδυναμίες τους. Η λέξη εχθρός, αναφορικά με τον άνθρωπο, δεν υπήρχε στο λεξιλόγιο του Θανάση. Εχθροί ήσαν γι΄ αυτόν οι αδυναμίες των ανθρώπων που στιγματίζουν τη ζωή τους αλλά και τη κοινωνία . Αναφέρουμε ενδεικτικά μερικούς από τους εχθρούς του Θανάση όπως τους κράτησα από τις συζητήσεις μας. Η επιορκία, η απληστία, το πάθος για άνομο πλουτισμό, η απάτη σε βάρος του κοινού συμφέροντος , η προδοσία της Πατρίδας, η κατάχρηση της εξουσίας, η ευνοιοκρατία, η διαπλοκή, η οικογενειοκρατία, η πελατοκρατία, η πλημμελής επιτέλεση του καθήκοντος, η αδιαφορία στα κακώς κείμενα, η κολακεία , η ασέβεια των θεσμών, η προσβολή των αξιών, η συνειδητή και σκόπιμη παραβίαση των αρχών, η βεβήλωση των ιερών και οσίων της πίστης και της φυλής, η στέρηση της ελευθερίας του ανθρώπου να σκέφτεται και να αποφασίζει ελεύθερα, η υποτίμηση της νοημοσύνης του άλλου ή και το χειρότερο ενός ολόκληρου λαού. Ο Θανάσης δηλαδή με έναν λόγο μισούσε θανάσιμα όλες τις αρετές , όλα τα προσόντα και τα προτερήματα που κοσμούν την απόλυτη πλειοψηφία των πολιτικών που κυβέρνησαν την Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση, για να μη πούμε από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Ο αείμνηστος Θανάσης έκαμε λαμπρές σπουδές.
Όλη του τη ζωή την πέρασε στα Πανεπιστήμια και τα σεμινάρια. Υπήρξε βαθύτατος γνώστης της Παιδαγωγικής Επιστήμης και θα μπορούσε να χρηματίσει ευ και καλώς Πανεπιστημιακός Δάσκαλος, αν δε τον εμπόδιζε εκείνο το ρημάδι το Διδακτορικό. Η ευσυνείδητη επιτέλεση των διδακτικών και διοικητικών του καθηκόντων σαν Εκπαιδευτικός και Σύμβουλος δεν του επέτρεψαν να ολοκληρώσει τις διδακτορικές του σπουδές. Και είναι κρίμα γιατί το Πανεπιστήμιο στερήθηκε της παρουσίας ενός σοφού Δασκάλου, αλλά και κυρίως ενός ηθικού άνδρα. Η διδακτική του ικανότητα, η επιστημονική του κατάρτιση, το ακέραιο του χαρακτήρα, το εγνωσμένο ήθος και η πολυδιάστατη εμπειρία του αναγνωρίστηκαν από την πολιτεία γι΄αυτό και τον τίμησα με επάξιες προαγωγές αναδεικνύοντας τον Δάσκαλο των Δασκάλων. Αν ισχύει η πρόταση ότι καλός άνθρωπος είναι μόνο χρήσιμος, τότε ο αείμνηστος Θανάσης υπήρξε άνθρωπος στον υπέρτατο βαθμό.
Ο Θανάσης έλιωσε κυριολεκτικά στην επιτέλεση του χρέους έναντι της οικογένειας του, του Σχολείου, της Εκκλησίας, της Κοινωνίας. Αφειδώς, και κατά κανόνα ανιδιοτελώς, προσέφερε τις υπηρεσίες του σε κάθε πρόσκληση. Δίδαξε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων σε Προγράμματα Επιμόρφωσης των Δασκάλων, δίδαξε επί πολλά χρόνια στο Π.Ε.Κ. Ιωαννίνων στα πλαίσια του προγράμματος προετοιμασίας νεοδιοριζόμενων Εκπαιδευτικών για το έργο τους, έδωσε πολλές διαλέξεις Παιδαγωγικού, εκπαιδευτικού, κοινωνικού, εθνικού, ενημερωτικού, προς τους γονείς, περιεχομένου σε εκδηλώσεις που οργάνωναν φορείς, σύλλογοι, η Εκκλησία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με ιδιαίτερη χαρά εκφωνούσε λόγους σε Εθνικές εορτές και Επετείους.
Ο Θανάσης ήταν ο μάγος του λόγου λόγος του ήταν σαφής, συναρπαστικός. Ανάλογα με την περίσταση και περίπτωση συγκινούσε, ενθουσίαζε, νουθετούσε, δίδασκε, ενημέρωνε, συνέτιζε, παρότρυνε, ωφελούσε, ψυχαγωγούσε, στήριζε, καθοδηγούσε. Μιλούσε από καρδιάς και ψυχή. Όσα μετέδιδε τα βίωνε πρώτα εκείνος, γι΄αυτό και όσα έλεγε έβρισκαν απήχηση, δεν κούραζε. Ο ίδιος οργάνωνε ομιλίες στο Μαζαράκι, αλλά και σε άλλα χωριά με ομιλητές Πανεπιστημιακούς ή άλλους ειδικούς επί διαφόρων θεμάτων. Ο Θανάσης έτρεφε μια ιδιαίτερη αδυναμία στην εκπλήρωση της οφειλόμενης τιμής προς τους Ήρωες της Πατρίδας, γι΄αυτό και προΐστατο στην κατάθεση των στεφάνων στο Ηρώο του χωριού στις Εθνικές Εορτές.
Αείμνηστε Θανάση, αισθάνομαι ευτυχής και ευγνώμων στο Θεό που σε γνώρισα. Σε θεωρώ και βεβαιώνω ότι υπήρξες ένας υπέροχος άνθρωπος. Πιστεύω ακράδαντα ότι η καλοσύνη σου είναι το εισιτήριο σου για τον Παράδεισο. Ακριβέ φίλε ο θάνατος χωρίζει τους ανθρώπους ως προς την υλική του υπόσταση, δεν μπορεί όμως να θίξει την πνευματική τους σχέση. Σε διαβεβαιώνω στο λόγο της ότι θα κρατήσω όσο ζω την μνήμη σου ζωντανή μέσα στην ψυχή μου, όχι μόνο γιατί το αξίζεις, αλλά και γιατί με τιμά να αισθάνομαι φίλος σου. Καλό Παράδεισο Αδερφέ, Θανάση. Ελαφρύ το χώμα που θα σκεπάζει το τίμιο σώμα σου! Καλή αντάμωση.
