Στην είσοδο του Καλπακίου υπάρχει το Πολεμικό μουσείο του ’40. Μέσα από τα πλούσια εκθέματα, τη γραφική και ηχητική αναπαράσταση της μάχης του Καλπακίου. Λίγα μέτρα μακρύτερα συναντάς τη σπηλιά όπου ήταν το στρατηγείο του Διοικητή της μεραρχίας Χαράλαμπου Κατσιμήτρου. Πάνω από τον οικισμό δεσπόζει το γιγάντιο μπρούτζινο άγαλμα του πολεμιστή στρατιώτη. Θα ήταν μεγάλη παράληψη κάθε επισκέπτη να μην περιπλανηθεί στα χαρακώματα και τα πολυβολεία του κοντινού λόφου Σειλητούρα, εκεί που η ψυχή νίκησε το ατσάλι.
Με αφετηρία το πολεμικό μουσείο και πηγαίνοντας νότια ο δρόμος διέρχεται από τη ρίζα της λοφοσειράς που έγινε ο χώρος αντίστασης των εισβολέων του ’40. Μετά τη δεντροστοιχία με τα κυπαρίσσια ο δρόμος σε οδηγεί στην Ιερά Μονή Βελλάς. Η Μονή Βελλά με θαυμάσια αρχιτεκτονική και εξαιρετικές αγιογραφίες χτίστηκε τον 11ο αιώνα και πήρε το όνομα από την βυζαντινή πολιτεία Βελλά που ήταν έδρα επισκοπής. Ερείπια της πόλης σώζονται εδώ κοντα.
Η διαδρομή για το χωριό Κάτω Ραβένια σε φέρνει στη μοναδική σε ομορφιά περιοχή ‘στους Αγίους’. Εκεί, μέσα σε μια σπηλιά λειτούργησε το ξακουστό Μοναστήρι. Δίπλα του υπάρχει το φαράγγι του Γορμού παραπόταμου του Καλαμά, πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα, το οποίο αποτελεί πρόκληση για τους λάτρεις της πεζοπορίας και κατά τους χειμερινούς μήνες τα νερά του προσφέρονται για ράφτινγκ.
Ταξιδεύοντας προς τα δυτικά και επί της εθνικής οδού που οδηγεί στην Κακαβιά, συναντάς τον ποταμό Καλαμά. Αριστερά της γέφυρας υπάρχουν τα ερείπια του κάστρου της Όπας και της πολίχνης Όπα ή Νοπάγια. Δίπλα στα ερείπια διατηρούνται σε άριστη κατάσταση κτίρια με την τεχνολογία της προβιομηχανικής εποχής, 2 υδρόμυλοι, νεροτριβές και μαντάνια.
Δεξιά του δρόμου, σε υψόμετρο 515μ. περιτρυγυρισμένα από δάση βελανιδιάς, βρίσκονται τα γραφικά Δολιανά. Θα πρέπει να επισκεφτείς το μοναστήρι του Αγίου Ιακώβου, το οποίο χτίστηκε το 12ο αιώνα.
Στους πρόποδες του βουνού Βαλαώρα, προστατευμένο από τα θεριά της φύσης, βρίκεται το μαρτυρικό Κεφαλόβρυσο. Το χωριό γνώρισε στους 2 παγκοσμίους πολέμους την μπότα του κατακτητή με ιδιαίτερη αγριότητα , αφού είναι ένα απο τα τέσσερα,4, χωριά του Νομού Ιωαννίνων, τα οποία πυρπόλησαν οι Γερμανοί κατά την πορεία τους για το “3ο ράιχ”. Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται το ηρώο καέντων της γερμανικής κατοχής (το ολοκαύτωμα έγινε στις 10-7-1943). Δίπλα στο χωριό βρίσκεται το εργοστάσιο Μεταλλουργικής βιομηχανίας Ηπείρου, όπου γίνεται η κοπή των κερμάτων euro.
Κάτω από ένα γυμνό ύψωμα στις πλαγιές του όρους Νεμέρτσικα, χτισμένο αμφιθεατρικά βρίσκεται το Βασιλικό, που συνδυάζει την αρχοντιά με την παράδοση.
Τόπος καταγωγής του Αθηναγόρα, κρύβει μακραίωνη ιστορία όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα στις θέσεις Δράνια, Μεγάλες και Τσαβάλου Αλώνι, όπου εντοπίστηκαν τάφοι οι οποίοι χρονολογούνται πριν από τον 9ο αι. π.Χ. Επίσης, στη θέση Παλαιόκαστρο βρέθηκαν νομίσματα της εποχής του Πύρρου. Στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού, αξίζει να δείτε την εκκλησία της Υπαπαντής, τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων με νάρθηκα και χαγιάτι στα δυτικά. Τόπος καταγωγής του Αθηναγόρα, κρύβει μακραίωνη ιστορία όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα στις θέσεις Δράνια, Μεγάλες και Τσαβάλου Αλώνι, όπου εντοπίστηκαν τάφοι οι οποίοι χρονολογούνται πριν από τον 9ο αι. π.Χ. Επίσης, στη θέση Παλαιόκαστρο βρέθηκαν νομίσματα της εποχής του Πύρρου. Στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού, αξίζει να δείτε την εκκλησία της Υπαπαντής, τρίκλιτη βασιλική μεγάλων διαστάσεων με νάρθηκα και χαγιάτι στα δυτικά. Στους χώρους του μπορείτε να δείτε τα άμφια, καθώς και άλλα προσωπικά είδη του Πατριάρχη (τηλ. 26570-41.206).
Ο Πωγωνίσκος είναι μια περιοχή την οποία αξίζει κανείς να επισκεφτεί για να θαυμάσει την υπέροχη θέα.
Δίπλα στο ποταμό Γορμό, στο Ωραιόκαστρο, βρίσκεται ο νερόμυλος και δύο νεροτριβές. Κοντά στο νερόμυλο υπάρχει ένα τοξωτό πέτρινο γεφύρι καθώς και ο καταρράκτης ‘Δέση’, σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση. Από το λόφο του Κάστρου υπάρχει πανοραμική θέα προς τον καταρράκτη και όλη τη γύρω περιοχή.
Αξιόλογη είναι επίσης η εκκλησία των Εσοδιών της Θεοτόκου στη Ρουψιά. Ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζει και το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής καθώς και το δάσος της Ρουψιάς. Η περιοχή έχει ενταχθεί στους επιστήμονικούς καταλόγους του ΥΠΕΧΩΔΕ για το δίκτυο NATURA ως ‘Περιοχή Ιδιαίτερου Ενδιαφέροντος’.
Στην Κάτω Μερόπη τα αλώνια που έχουν κατασκευαστεί τον 19ο αιώνα, αποτελούν κτίσματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, μοναδικά στον ελλαδικο χώρο. Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου ιδρύθηκε το 1614 και βρισκεται 2χιλ. νότια του χωριού, πάνω σε έναν εντυπωσιακό λόφο με απέραντη θέα. Η Μονή περιβάλλεται από μεγάλο δάσος με αιωνόβιες βελανιδιές. Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου (1585) λειτουργούσε ως σχολείο στα χρόνιας της τουρκοκρατίας. Η Κοίμησης της Θεοτόκου (1413) έχει εσωτερική διακόσμηση με τοιχογραφίες του διάσημου ζωγράφου Ξένου Διγενή. Το μοναστήρι και οι εκκλησίες έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Σε μία αίθουσα του πρώην δημοτικού σχολείου στεγάζεται η λαογραφική συλλογή Κάτω Μερόπης με αγροτικά και κτηνοτροφικά εργαλεία, είδη οικιακής χρήσης, τοπικές ενδυμασίες και φωτογραφίες από τη ζωή του χωριού.
Στις πλαγιές του όρους Δούσκο βρίσκονται οι Δρυμάδες που αποτελούν έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του νομού και απέχουν ελάχιστα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1.040 μέτρων.
Η Πωγωνιανή βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής Πωγωνίου, σε υψόμετρο 750μ. Πρόκειται για μια ακριτική περιοχή, που διατηρεί την παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική. Το χωριό έχει πλούσια ιστορία.
Κατά το παρελθόν, υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο, γεγονός που μαρτυρούν και τα παλιά καλοδιατηρημένα κτίρια του χωριού.
Κατά την παραμονή σας στη Πωγωνιανή αξίζει να επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου – Δερόπολης, που στεγάζεται στο παλιό στρατιωτικό φυλάκιο. Στις συλλογές του περιλαμβάνονται αντιπροσωπευτικά εκθέματα της καθημερινής ζωής, γεωργικά εργαλεία, κεντήματα, στολές-δείγματα παραδοσιακών ενδυμασιών του Πωγωνίου, παλιές φωτογραφίες, έγγραφα που σχετίζονται με την ιστορία της περιοχής και ξυλόγλυπτα του 19ου αιώνα. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν η παλιά αγορά, που βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού, ο ναός της Αγίας Παρασκευής, η Παναγιά η Καρτερούσα, η Θεοτόκος, ο Αϊ-Λιας, ο Άγιος Αθανάσιος καθως και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της, τρίκλιτη βασιλική με 15 τρουλίσκους, οι οποίοι στηρίζονται στους εξωτερικούς τοίχους και σε δώδεκα κίονες, που χρονολογείται από το 1873, Από τα σημαντικότερα ιστορικά κτίρια, που αξιζει να επισκευτείτε, είναι το λεγόμενο «Σαράι του Μπέη» που κατασκευάστηκε το 1880.
Οκτώ χιλιόμετρα από την Πωγωνιανή, σε μια απόκρημνη περιοχή συναντάμε, το όμορφο Δολό (έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος-παραδοσιακός οικισμός). Γεφύρια, εκκλησίες και θαυμάσια λιθόκτιστα σπίτια, από αυτά που με μαεστρία έκτισαν στο πέρασμα των αιώνων οι περίφημοι Ηπειρώτες παραδοσιακοί τεχνίτες της πέτρας, αλλά και το φυσικό θαύμα που ακούει στο όνομα φαράγγι Κουβαρά, είναι τα αξιοθέατα της περιοχής. Το φυσικό περιβάλλον, με την γειτονική γραφική χαράδρα και η γαλήνη του τοπίου αποζημιώνει τον επισκέπτη που θα φτάσει στο Δολό. H αφετηρία του μονοπατιού, που οδηγεί στο φαράγγι βρίσκεται 800 μ. έξω από το χωριό, όπου στο κεντρικό δρόμο θα βρείτε πλακοστρωμένο μονοπάτι. Πρόκειται για το πιο γνωστό και αγαπητό μονοπάτι στη περιοχή του Πωγωνίου, το οποίο αποτελούσε και το μοναδικό δρόμο σύνδεσης παλιότερα του Δολού με την Πωγωνιανή. Μέσα στη χαράδρα υπάρχει πλούσια μεσογειακή και παραμεσογειακή βλάστηση, όπως και σημαντικά είδη πανίδας. Μπορείτε επίσης να δείτε το λαογραφικό μουσείο στη Στρατίνιστα, τη συλογή γεωργικών εργαλείων στο Ζάβροχο και το μουσείο φυσικής ιστορίας στην Καστανή.
Προσέχοντας την κίνηση που δεν σταματά ποτέ (κυρίως από φορτηγά που κατευθύνονται από και προς την Αλβανία), ακολουθείτε το δρόμο για Κακαβιά. Στα αριστερά σας ,σε υψόμετρο 456 μέτρα, συναντάται τη σπάνιας όμορφιάς λίμνη Ζαραβίνα, με τα διαυγή νερά, η οποία προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000» καθώς αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο για την περιοχή, φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και ζώων, μεταξύ των οποίων και τη βίδρα (Lutra lutra), υδρόβιο θηλαστικό υπό εξαφάνιση.
Μετά από 18 χλμ. φτάνετε στο Χάνι Δελβινακίου όπου θα στρίψετε δεξιά όπως δείχνουν οι ταμπέλες για Δελβινάκι. Το κεφαλοχώρι βρίσκεται σε ύψος 700 μ. περίκλειστο από βουνά χαμηλού υψομέτρου καλυμμένα από αρχαία δρυοδάση. Πρόκειται για ένα γραφικό χωριό που έχει διατηρήσει αναλλοίωτη τη φυσιογνωμία του. Το Δελβινάκι αποτελεί ένα από τα πιο ζωντανά χωριά της επαρχίας, αφού κρατά κοντά του 1000 μόνιμους κατοίκους.
Το αρχιτεκτονικό και ιστορικό ενδιαφέρον συγκεντρώνει η εκκλησία της Παναγιάς, κτίσμα του 1153, αλλά και το εντυπωσιακό κτίριο του παλιού Παρθεναγωγείου-Αρεναγωγείου που σήμερα στεγάζει την Ταπητουργική σχολή.
Για κοντινές εξορμήσεις στη φύση το Δελβινάκι προσφέρεται για μικρές δίωρες πεζοπορίες στα εξωκκλήσια του χωριού, το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη και το εκκλησάκι της Παναγίας Μπολιάνιτσας. Την άνοιξη θα σας μαγέψει το τοπίο με τις ανθισμένες κουτσουπιές και το φθινόπωρο η ποικιλία των χρωμάτων.
Πολύ κοντά στο Δελβινάκι ξεκινάει το πανέμορφο δρυοδάσος της Μπούνας. Κυριάρχο είδος βλάστησης του δάσους είναι η βελανιδιά με έντονη την παρουσία άγριων θηραμάτων. Όμορφο όλες τις εποχές το δάσος είναι βατό ακόμη και για παιδιά. Για τους γνώστες των μανιταριών θα βρείτε πολλές ποικιλίες.
Στην κοιλάδα του Δρίνου, στην περιοχή του Δημοτικού Διαμερίσματος Κτισμάτων και στη θέση ‘Μαγούλα’ έχουν ανευρεθεί αρχαίοι τάφοι. Ο Επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα λείψανα του αρχαίου κάστρου και της οχυρωμένης ακρόπολης, δείγματα της αρχαίας πόλης Αντιτάνειας που άνθησε εκεί.
Το Ωραιόκαστρο είναι κτισμένο κοντά στις πηγές του ποταμού Γορμού. Εδώ έχουν έρθει στο φώς υπολείμματα της αρχαίας ακρόπολης Ωραιοκάστρου, αλλά και ταφικών τύμβων, ενώ έχουν εντοπιστεί οικιστικά ίχνη που χρονολογούνται από την Ύστερη εποχή του Χαλκού μέχρι και την Ελληνιστική εποχή. Μετά το Ωραιόκαστρο ο δρόμος κλωθογυρνά σα φίδι μέσα από πυκνόφυτα δάση και καθώς ολοένα κερδίζει υψόμετρο, προσφέρει ανεπανάληπτη θέα στη χιονισμένη μέχρι το Μάιο, οροσειρά της Τύμφης.
Επόμενη στάση η παραδοσιακή Βήσσανη με τη φημισμένη σε όλη την Ήπειρο Ελληνική Σχολή, το Παρθεναγωγείο και τις λαμπρές εκκλησίες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει αυτή της Ευαγγελίστριας -κτίσμα του 1630-. Άμεσα συνδεδεμένη με τους ντοπιους είναι και η μονή Άβελ μονόκλιτη βασιλική με τρούλο, η οποία χρονολογείται από το 1770. Τα σπίτια των Βησσανιωτών αντανακλούν την πάλαι ποτέ οικονομική και πνευματική πρόοδο της περιοχής. Ήταν συνήθως χτισμένα μέσα σε πλακόστρωτη αυλή, περιστοιχισμένη με οβρό (μαντρότοιχο) και εξώπορτα ξύλινη που είχε δίκλιτη στέγη. Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου. Είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με ευρύχωρο υπερυψωμένο γυναικωνίτη (1791). Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου. Είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με ευρύχωρο υπερυψωμένο γυναικωνίτη.
H περιοχή του Άνω Καλαμά, χαρακτηρίζεται κυρίως από τη σύγχρονη εκμηχανισμένη γεωργία και τις μονάδες εσταυλισμένης κτηνοτροφίας. Τα περισσότερα χωριά τις περιοχής διασχίζονται από τον περίφημο ποταμό Καλαμά και κυρίως η καταπράσινη Βροντισμένη όπου διαβιεί η περίφημη Καραβίδα.
Σημαντικό οικονομικό και διοικητικό κέντρο, της κοιλάδας του Άνω Καλαμά, είναι ο Παρακάλαμος. Η παλαιότερη ονομασία του ήταν ΠΟΓΔΟΡΙΑΝΗ ή ΠΟΓΔΟΡΑ. Λέξη σλαβική που σημαίνει υποβούνιος τόπος. Η ιστορική οικογένεια του Παύλου Μελλά καταγόταν από την περιοχή όπου και διέθετε πλούσια κτήματα, στο κέντρο του χωριού δεσπόζει επιβλητικά η μορφή του. Ο Παρακάλαμος θεωρείται πηγή καλλιτεχνών στο δημοτικό τραγούδι. Οι Ρώμηδες του Παρακαλάμου καλλιέργησαν την μουσική. Μετά τον πόλεμο του 1940-41, η ζωή τους άλλαξε ριζικά καθώς βαφτίστηκαν Χριστιανοί Ορθόδοξοι και τους δόθηκαν ονόματα και επώνυμα.
Ανεβαίνοντας στο κέντρο της παλιάς Πογδοριανής, συναντάμε την Ιερά και Σταυροπηγιακή Μονή Ευαγγελίστριας Σώσινου, με αξιόλογα αρχιτεκτονικά στοιχεία, στην κορυφή ενός κατάφυτου λόφου με πανοραμική θέα. Στα χρόνια του δεσποτάτου της Ηπείρου, πολύ πιθανά στα ερείπια αρχαίου θεάτρου, χτίστηκε εδώ μοναστήρι, από κάποιον που το όνομά του ήταν Σώσινος. Αργότερα το μοναστήρι καταστράφηκε. Το 1598, πάνω στα χαλάσματα , ο άρχοντας Ιωάννης Σιμωτάς έχτισε νέο μοναστήρι και το πλούτισε με κάθε είδους έπιπλα, σκεύη και βιβλία..
Ο συνοικισμός Παηδονία της Ρεπετίστης, αποτελεί σήμερα, ένα μουσείο παλιών εκκλησιών. Αξίζει κανείς να επισκευτεί το Μοναστήρι του Άι Λιά πιθανόν χτισμένο από την οικογένεια Μελά. Κοντά εκεί όπου αρχίζει το μονοπάτι προς τον Άι Λιά, ανακαλύπτουμε κρυμμένη, σχεδον αόρατη από το δρόμο την Άι Σωτήρα, σταυρεπίστεγος ναός που σώζεται στην αρχική του μορφή. Λίγο πιο κάτω τα ερείπια του Άι Νικόλα, κατά τις παραδόσεις των ντόπιων εδώ έγινε η μεγάλη σφαγή των κατοίκων το 1718 από επιδρομείς Τούρκων ή Αλβανών. Μόνο μια κοπέλα γλίτωσε, ‘η Αρετή και από αυτήν πήρε το νέο όνομα το χωριό της Γκρίμπιανης. Από τους παλαιότερους ναούς της περιοχής είναι και η μονή του Αγίου Αθανασίου, χτισμένος τα υστεροβυζαντινά χρόνια. Απέναντι από το ιερό βλέπουμε ένα τυφλό δωμάτιο. Δεν έχει ούτε παράθυρα, ούτε εξωτερική θύρα. Η είσοδος σε αυτό γίνεται μέσα από τα στασίδια της δυτικής πλευράς, ήταν μυστική, και όπως λένε το δωμάτιο ήταν κρυφό σχολειό.
Πολύ πάνω από το συνοικισμό της Παιηδονιάς βρίσκουμε την Παλιογκρίμπιανη (Αρετή), από τους παλιότερους οικισμούς, αναφέρεται σε μεσαιωνικά κείμενα ως Βρεβία, Βριβία, ή Βρίμπιανη. Ο Αραβαντινός τοποθετούσε εδώ την γνωστή αρχαία Ηπειρωτική πόλη Τράμπυα. Κοντά της κάτω από το μεγάλο βράχο βρίσκεται το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής.
Κατεβαίνοντας και οδηγούμενοι από τον κεντρικό δρόμο θα φτάσετε στους Κουκλιούς. Μια σταση εδώ, θα άξιζε να σημειωθεί στο μοναστήρι του Αγίου-Νικολάου, που καθώς λέγεται σε μια υπόγεια αίθουσα του λειτουργούσε, το κρυφο σχολειό.Από την άλλοτε μονή του Αγίου Νικολάου, συναντούμε μόνο το καθολικό. Το βλέμμα του επισκέπτη θα σταματήσει στην είσοδο της μονής όπου δεσπόζει ζωγραφισμένος ο Άι-Νικολας, η Παναγία η βρεφοκρατούσα και ο Χριστος. Αξιόλογη για την αρχιτεκτονική της και η μικρή Βασιλική. Ο χώρος στη θέση “Γανατιά”αποτελεί ένα ιδανικό τοπίο σαν χώρος υπαίθριας αναψυχής. Βρίσκεται εντός του οικισμού, στο μεγαλύτερο μέρος της, η έκταση καλύπτεται από διάφορα είδη πλατύφυλλων δένδρων που δημιουργούν ένα αρκετά σκιερό και δροσερό περιβάλλον, όπου ο επισκέπτης μπορεί να ξακουραστεί και να θαυμάσει την παλαιά κατασκευασμένη βρύση μέσα στην έκταση του χώρου. Συνεχίζοντας την ξενάγηση στου χωριό υπάρχουν σχηματισμένα μονοπάτια που οδηγούν στο Μύλο των Κουκλιών (χαρακτηρισμένος ως ιστορικο διατηρητέο μνημείο). Πρόκειται για διώροφο πετρόκτιστο κεραμοσκεπές κτίσμα λαϊκής αρχιτεκτονικής, με ορθογώνια κάτοψη. Στο ισόγειο λειτουργούσε ο μύλος και υπάρχει ο σχετικός εξοπλισμός (μυλόπετρα, φτερωτή κ.τ.λ.) ενώ στον όροφο θα δείτε την κατοικία του μυλωνά.
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας ανηφορίζουμε προς την Ιερομνήμη. Χτισμένη αμφιθεατρικά, με παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια. Θα δείτε την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, ανακαινισμένη εκ βάθρων το 1880 και ιστορημένη από το χιοναδίτη ζωγράφο Βασίλειο Φίλη. Κοντά στο χωριό θα βρείτε και το μικρό ναό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, στολίζεται με ιδιαίτερες τοιχογραφίες του 1825. Αριστερά του ναού συναντούμε το παλαιό εκκλησάκι της Παναγίας της Κακαβίτσας. Η παράδοση και οι ντόπιοι συνδέουν το ονομα της με κάποιο θρύλο. Οι βυζαντινοί κακάβα έλεγαν την πέρδικα από την φωνή της ως «κακκαβίζουσα», από δω ίσως και η προσωνυμία για το περδικοσύχναστο του τόπου.
Προχωρούμε προς την γραφική θέση ‘Ντοβρίτσι’ που πήρε το όνομα της από την ομώνυμη πηγή, στην οποία πραγματοποιούνται πανηγύρια και διάφορες εκδηλώσεις τους θερινούς μήνες. Εκεί υπάρχει και το γνωστό κιόσκι με τις βρύσες. Το χωριό ονομάζεται Ριάχοβο. Το παράξενο αυτό όνομα στα σλαβικά σημαίνει «ο τόπος με τις καρυδιές».
Χαρακτηριστικά και αξιοθέατα στοιχεία του χωριού αποτελούν το τζαμί που χτίστηκε ανατολικά στην περιοχή, γνωστή ως σήμερα σαν Μετζίτια.
Πάνω από όλα όμως για τους φυσιολάτρες είναι η λίμνη του Ριαχόβου με τους εξεζητημένους επισκέπτες της, τους ερωδιούς.
Αξιολογότατα είναι επίσης τα χωριά Μαυρονόρος και Σιταριά, χτισμένα σε πλαγιά του όρους Κασιδιάρη. Έχουν όμορφα σπίτια και θέα στην κοιλάδα του Άνω Καλαμά.
Πάνω από το Μαυρονόρος, βρίσκεται Εκτροφείο Θηραμάτων.
Το Παλαιό χωριό Μαυρονόρος βρίσκεται εγκαταλειμμένο, σε όμορφη τοποθεσία, 6 χλμ ΝΔ από το Μαυρονόρος. Θα δείτε σπίτια αξιόλογης αρχιτεκτονικής και το κτίριο του δημοτικού σχολείου.
