Το παλαιό χωριό Μαυρονόρος είναι χτισμένο στο όρος Κασιδιάρη. Μπροστά και κάτω χαμηλά ο κάμπος του Άνω Καλαμά και πέρα στο βάθος οι πηγές του ποταμού Καλαμά. Απέναντι ο Παρακάλαμος, η Χρυσόρραχη, η Βελά και ο λόφος του Σώσινου. Η ονομασία του χωριού προϋπήρχε. Μαυρονόρος το είχαν ονομάσει επειδή κανένα άλλο χωριό δεν μαυρίζει όταν συννεφιάζει όσο αυτό.
Το 1866 όταν οι κάτοικοι της Γλούστας Θεσπρωτίας (σημερινό Κεφαλοχώρι) και των γύρω συνοικισμών (Γαρδίκι, Βορτόπια και Τζιουμπουκάτικα) δεν υπέκυψαν στους τούρκους αγάδες του Φιλιατιού, εγκατέλειψαν τον τόπο τους και εγκαταστάθηκαν στο Μαυρονόρος. Γνωστό και το δίστιχο: «Δε ζούν οι αετοί μεσ΄ το κλουβί κι ούτε οι Πανωχωρίτες στη σκλαβιά στη φυλακή».
Η εγκατάσταση των νέων κατοίκων στο συγκεκριμένο μέρος, που την εποχή εκείνη ήταν Ιμλιάκ (Δημόσιο κτήμα), έγινε με αυτοκρατορικό θέσπισμα (έγκριση). Πριν από τους Μαυρονορίτες τον τόπο τον κατοίκησαν Βούλγαροι, εγκατεστημένοι από τον Αλή Πασά οι οποίοι έφυγαν για τον τόπο τους το 1820 μόλις έμαθαν ότι τα σουλτανικά στρατεύματα απέκλεισαν τον παραπάνω. Τότε τα κτήματα έμειναν του τούρκικου δημοσίου. Υπάρχουν μάλιστα πηγές που μαρτυρούν πως για να εγκατασταθούν οι βούλγαροι ο Αλή πασάς σήκωσε τις χριστιανικές οικογένειες.
Το 1886 είκοσι χρόνια μετά την εγκατάσταση των Μαυρονοριτών το κτήμα αυτό το έδωσε ο σουλτάνος στον Αρχιστράτηγο των τούρκικων δυνάμεων στον Εγιούπ Πασά που σύντριψε τις σερβικές δυνάμεις στο Αλεξίναρ της Γιουγκοσλαβίας, περικόπτοντάς το από την περιουσία της Βαλιδέ Σουλτάνας (βασιλομήτορος).
Πρώτη δουλειά των ξεριζωμένων από την Γλούστα ήταν να φτιάξουν την εκκλησία του προστάτη τους Αϊ Γιώργη. Χτίσανε τον Άγιο Γεώργιο, βασιλικού ρυθμού, πάνω στα χαλάσματα Εκκλησίας που είχαν χτίσει οι βούλγαροι και είχε πέσει. Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σωσίνου έστειλε την εικόνα του Αγίου Γεωργίου για να στολίσουν οι Μαυρονορίτες την Εκκλησία τους. Δυστυχώς όμως και η εκκλησία αυτή καταπλακώθηκε από κατολίσθηση. Αργότερα δίπλα στα ερείπια χτίσθηκε καινούριο εκκλησάκι.
Το πανηγύρι γινόταν τις 20 Μαΐου του Αγίου Νικολάου και γιορτάζονταν η ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Νικολάου. Απ΄ όλα τα γύρω χωριά εκείνη την μέρα έρχονταν στο Μαυρονόρος να γλεντήσουν.
Το 1912 το χωριό κάηκε από τους τούρκους. Οι Μαυρονορίτες ξανάφτιαξαν για μια ακόμη φορά το χωριό τους και μια τρίτη ακόμη μετά από πενήντα χρόνια (1960-1965) στη θέση του Αγίου Νικολάου που είναι σήμερα.
Όλα σχεδόν τα κτίσματά του ήταν διώροφα. Τα αλώνια του βρίσκονται παρατεταγμένα ανατολικά, σε υψόμετρο 912 μ. στην άκρη του οικισμού, απ’ όπου υπάρχει οπτική εικόνα της μεγαλύτερης έκτασης της γύρω περιοχής. Το σημείο του παλαιού υδραγωγείου και της βρύσης είναι επίσης ένα από τα χαρακτηριστικότερα σημεία του χωριού. Εκτός του σημαντικού ρόλου της υδροδότησης του οικισμού, αποτελούσε ταυτόχρονα και σημείο συνάντησης.
Σήμερα το παλαιό Μαυρονόρος είναι ένας οικισμός που δεν κατοικείται μετά την ίδρυση του νέου οικισμού, έχει διατηρήσει όμως ανέπαφη την παραδοσιακή εικόνα του χωρίς νέες παρεμβάσεις, παρά τη φθορά των κτισμάτων του. Για το λόγο αυτό πολλοί τουρίστες από όλη την Ελλάδα καθώς και πανεπιστημιακά ιδρύματα επισκέπτονται κάθε χρόνο τον οικισμό, ως χαρακτηριστικό δείγμα παραδοσιακού οικισμού.
